فلير لنز (Flare)
فلير در لنز زماني پديد مي آيدكه نوري بغير از نورهاي تشكيل دهنده تصوير (نور مزاحم) وارد لنز شده و متعاقب آن به فيلم يا حسگر ديجيتال برخورد نمايد . ويژگي بارز فليرها شكل چند ظلعي آنها است كه تاثير پذيرفته از شكل ديافراگم لنز مي باشد . وجود فلير لنز مي تواند تاحد قابل توجهي كنتراست كلي عكس را پائين بياورد و موجب نتايج ناخواسته در عكس شود ، ولي برخي از فليرهاي لنز ممكن است سبب بوجود آمدن مفاهيم هنرمندانه اي در عكس بشوند . اشراف داشتن به فلير لنز به شما كمك مي كند كه از آن استفاده نمائيد يا خير ؛ و همچنين براي رسيدن به مقصود خود چگونه از آن در بتصوير كشيدن تصوير نهائي استفاده كنيد .
فلير چگونه بنظر مي رسد
همانطوري كه در تصوير فوق ملاحظه مي كنيد اشعه هاي نور خورشيد كه در كادر تصوير نيز قرار ندارد ، سبب بوجود آمدن فلير در قسمت بالايي سمت راست تصوير شده است . شكل آن نيز بصورت يك ناحيه بشكل چند ظلعي (معمولا 5-8 ظلعي) روشن مي باشد ، و علاوه بر اين سبب پديد آمدن رگه هاي نور و كاهش كلي كنتراست تصوير - همانگونه كه ملاحظه مي كنيد- شده است . اندازه اين چند ظلعي ها مي تواند متفاوت باشد ، و در واقع مي تواند قسمت قابل توجهي از تصوير را اشغال نمايد . فلير را در اطراف موضوعات بسيار روشن جستجو نمائيد ، هرجند اثر آن مي تواند با فاصله دور نسبت به منبع اصلي نور (يا حتي خارج از تصوير) واقع شود .
فليرها مي توانند داراي اشكال متفاوتي داشته باشند ، و ممكن است تعداد بيشتري چندضلعي روشن و رگه هاي نوري كه در كل تصوير پخش شده است ، در تصوير قرار بگيرد .
چگونگي بوجود آمدن فلير لنز
تقريبا ساده ترين دوربين ها هم داراي لنزهايي هستند كه از اجزاي مختلفي تشكيل شده اند . فليرها از نورهاي غير تشكيل دهنده تصوير كه وارد لنز شده ولي مستقيما از آن عبور نكرده ، بلكه چندين بار بين اجزاي مختلف لنز بازتابانده مي شوند ؛ و سرانجام به فيلم يا حسگر ديجيتال برخورد مي كنند ، تشكيل مي شوند .
نكته : همانطور كه ملاحظه مي كنيد ديافراگم بين چندين جزء مختلف لنز قرار دارد .
اجزاي مختلف تشكيل دهنده لنز ، اغلب با پوشش هاي ضد انعكاس پوشانده شده اند ، كه همين مساله سبب به حداقل رساندن فلير در لنزها مي شود ؛ اما در اينگونه لنزها كه از اجزاي چندگانه تشكيل شده اند ، نمي توان بطور كامل فلير را حذف نمود . منابع نوري هنوز قسمتي از انكسار نورشان- كه در برابر نورهاي تشكيل دهنده تصوير داراي شدت قابل ملاحظه اي هستند - را منعكس مي كنند ، و اين انعكاس بصورت فلير نمايان مي شود . فلير هائي كه بصورت چند ظلعي نمايان مي شوند ، حاصل تابش نورهائي كه در خارج از لبه هاي ديافراگم قرار دارند ، مي باشد؛ كه در بالا هم قابل مشاهده است .
گرچه به لحاظ تكنيكي عامل بوجود آمدن فلير انعكاس هاي داخلي مي باشد ، و لي براي بوجود آمدن فلير به منابع نوري با شدت قابل توجه (نسبت به
نورهاي انعكاسي) نياز است . منابع نوري كه ممكن است سبب بوجود آمدن فلير گردند ، عبارتند از خورشيد ، نورهاي مصنوعي و حتي قرص كامل ماه . حتي اگر منبع نوري شديدي در كادر تصوير نباشد ، امكان دارد نورهاي مزاحمي كه در محيط قرار دارند با برخورد به اجزاي بيروني لنز سبب پديد آمدن فلير شوند . معمولانورهايي كه در خارج از زاويه ديد ما قرار دارند در تشكيل تصوير نقشي ندارند ، اما اگر اين نور منعكس شود شايد مسير ناخواسته اي را طي نموده و به فيلم ياحسگر ديجيتال برسد . در تصوير گلهايي كه در بالا نشان داده شده است ،خورشيد بطور مستقيم در كادر قرار ندارد ، ولي سبب بوجود آمدن فلير قابل توجهي شده است .
كاهش فلير با بكارگيري هود (Hood) در لنزها
يك هود مناسب براي يك لنز مي تواند با ممانعت از ورود نورهاي مزاحم واقع در محيط كه منبع نوريشان در زاويه ديد ما نباشد ،تاحد زيادي از پديد آمدن فلير جلوگيري نمايد . از ضد انعكاس بودن سطح داخلي هودتان (مثل وجود نمد در سطح داخلي آن) اطمينان حاصل كنيد ، و منطقه اي از هود وجود نداشته باشد كه از آن پوشانده نشده باشد . اگرچه استفاده از يك هود بنظر مي رسد كه يك راه حل ساده براي جلوگيري از پديد آمدن فلير باشد ، اما در واقع اكثر هودها داراي اندازه مناسب براي جلوگيري از تمامي نورهاي مزاحم را دارا نمي باشند .نكته جالب مساله اين است كه زمانيكه از لنز mm35 براي دوربين ديجيتالSLR با يك " crop factor " ، زيرا كه اين هود ها بر زواياي ديد وسيع تر طراحي شده اند . علاوه بر اين هودهايي كه براي لنزهاي زوم بكار مي رود ، براي جلوگيري از ورود نورهاي مزاحم در بازترين حالت آن طراحي شده است .
هودهاي دالبر شكل معمولا كارائي بهتري نسبت به هودهاي ساده (غير دالبر) دارند . به اين دليل كه هودهاي دالبر شكل نسبت تصوير فيلم و يا حسگر ديجيتال را مد نظر قرار مي دهند ، و بنابر اين زاويه ديد در يكجهت بزرگتر از جهت ديگر لحاظ مي شود .
اگر در مواقعي هود لنز مناسب نباشد يك راه حل ساده و دم دستي براي آن وجود دارد . دستتان يا يك تكه كاغذ را در آن طرف لنز كه به موقعيت فلير نزديك تر است ، در مسير منبع نور قرار دهيد . البته گاهي اوقات اين چاره كار (دست يا تكه كاغذ) بطور اتفاقي بعنوان قسمتي از عكس در كادر قرار مي گيرد . يك راه حل هزينه دار تر كه موافقين با آن ، از آن استفاده مي كنند ؛ استفاده از هودهاي آكوردئوني قابل تطبيق -و تنظيم- (Bellows) است . اين دسته از هودها براي فاصله كانوني معين ، با زاويه ديد با دقت بالا تنظيم مي شود (تطبيق داده مي شود).
راه حل ديگر استفاده از لنز با فاصله كانوني 35 ميليمتر و هود در دوربين ديجيتال SLR با (Crop Factor) CP ، بمنظور خريدن يك هود لنز جايگزين مي باشد . در جستجوي هودي كه براي لنزهايي با زاويه ديد بسته تر طراحي شده است (با فرض مناسب بودن هود با اين لنز) ، باشيد . بعنوان نمونه متعارف استفاده از هود EW-83DII با لنز Canon's 17-40 f/4L بجاي آن كه با آن ارائه شده است مي باشد . هود EW-83DII براي كار با CP هاي 1.6 و 1.3 برابر و براي فاصله كانوني 24 ميليمتر در دوربين هاي 35 ميليمتري با فريم كامل (Full Frame) طراحي شده است . اگرچه اين هود در شرايط مذكور بهتر عمل مي كند ، اما هنوز براي بازترين زاويه ديد در لنزهاي زوم از آن استفاده مي شود .
با وجود تمام اين اقدامات ، هنوز يك راه حل جامع و مانع براي حل مشكل فلير وجود ندارد . در عالم واقع هنوز هودي كه لنز را براي دورترين موضوعات و با با زواياي ديد بسته در برابر نورهاي مزاحمي كه از همه جهات به لنز تابيده مي شود را محافظت نمايد ، وجود ندارد .
متاسفانه هودهاي بزرگتر - حداقل از لحاظ جلوگيري از ورود نورهاي ناخواسته- كارايي بهتري دارند . البته بايد مراقب باشيد كه هود بكار گرفته شده از ورود نورهاي تشكيل دهنده تصوير جلوگيري نكند .
اثرات نوع لنز
بطور كلي لنزهاي بافاصله كانوني ثابت نسبت به لنزهاي زوم كمتر در معرض مشكل فلير قرار دارند . بغير از مناسب نبودن يك هود براي همه فواصل كانوني يك لنز زوم ، بخاطر پيچيدگيهاي موجود در لنزهاي زوم بعلت متشكل بودن از عناصر و عدسي هاي مختلف و متنوع نيز مشكل فلير بيشتر در لنزهاي زدم پابرجا مي باشد . به همين دليل لنز هاي زوم داراي سطوح متفاوت مي باشند ، كه امكان انعكاس نور را زياد مي نمايد .
لنزهاي وايد اغلب طوري طراحي شده اند كه در برابر منابع نوري شديد كمتر دچار مشكل فلير مي شوند ، زيرا كارخانه هاي سازنده اين نوع لنز ها مي دانند كه به احتمال زياد خورشيد يا در كادر تصوير يا در نزديكي آن واقع مي شوند .
اغلب لنزهاي مدرن گرانقيمت داراي پوشش هاي ضد انعكاس (آنتي رفلكس) مناسب تري مي باشند . لنزهاي قديمي تر ساخت كارخانه هاي Leica و Hasselblad داراي پوشش هاي ضد انعكاس نبودند و بهمين علت نورهاي نه چندان شديد هم در آنها ايجاد فلير قابل توجهي مي كرد .
به حداقل رساندن فلير از طريق تركيب بندي
در نهايت ايجاد يا عدم ايجاد فلير بسته به اينكه عكاس لنز را به چه سمتي نشانه رفته و نور مزاحم در كادر قرار گرفنته باشد ، مي تواند در كنترل عكاس باشد .
اگرچه عكاسان هرگز راضي نمي شوند كه انعطاف پذيزي هنري را فداي دلايل تكنيكي كنند ، تركيب بندي قطعي مي تواند جهت بدست آوردن حداقل فلير بسيار موثر باشد . بهترين راه بكارگيري تركيبي از مفاهيم هنري و كيفيت فني كار در كنار هم مي باشد .
يك راه موثر اين اسن كه موضوعات را بنحوي در كادر قرار دهيم كه جلوي منبع نور را مسدود نمايد . در عكس فوق نوع تركيب بندي و كادربندي بنحوي انجام شده است كه با قرار گرفتن شاخه هاي درخت در مقابل چراغ كنار خيابان ، با وجود نوردهي طولاني مدت ، ايجاد فلير نكرده است . حتي اگر منابع نوري مشكل ساز در كادر قرار نگرفته باشند ،بهتر است كه آنرا در پشت يك شيء اي قرار دهيم تا احتمال بوجود آمدن فلير را به حداقل برسانيد .
البته بهترين راه حل اين است كه منبع نوري شديد را در پشت سر عكاس قرار گيرد ، كه اين وضعيت تركيب بندي را تا حد زيادي محدود و چه بسا غير ممكن مي كند . حتي با تغيير اندك زاويه ديد لنز ، مي توانيد محل قرارگيري فلير را جابجا نمائيد .
بررسي ارتباظ عمق ميدان با بروز فلير
چگونگي پديد آمدن و موقعيت فلير لنز در عكس به تنظيمات ديافراگم بستگي دارد . تصويري كه در منظره ياب دوربين هاي انعكاسي (SLR) مشاهده مي كنيد صرفا مبين آنچه كه در منظره وجود دارد ، مي باشد و فقط هنگامي كه دريچه ديافراگم (براي خلق روشن تريچه ديافراگم بطور كامل گشوده مي شود () مي باشد و ن تصوير) بطور كامل گشوده مي شود و پس از پايان نوردهي فلير پديدار مي شود ، و نمي توان از قبل چگونگي آنرا قضاوت نمود . با دكمه پيش نمايش عمق ميدان مي توان فلير را شبيه سازي كرد ، اما ضروري است بدانيد كه آنچه كه از طريق پيش نمايش عمق ميدان مي بينيد بسيار تاريك تر از آنچه كه در منظره ياب مي بينيد ، مي باشد .
دكمه پيش نمايش عمق ميدان معمولا در كنار قسمت اتصال لنز به دوربين تعبيه شده است ، و مي توانيد با فشردن آن فليرهاي رگه اي و همچنين فليرهاي چن ضلعي را شبيه سازي نمائيد . البته كاربرد اين كليد هرگز نمي تواند خروجي كه در اثر نوردهي ايجاد مي شود را ارائه نمايد ، چون ماهيت فلير ايجاد شده بدر تصوير نهائي كاملا تحت تاثير طول مدت زمان نوردهي مي باشد .
نكات ديگر
فيلترهاي لنز نيز همانند ساير اجزاي تشكيل دهنده لنز - جهت كاهش ميزان فلير- بايد از مواد ضد انعكاس پوشانده شوند . فيلتر هاي ماوراي بنفش ، پلاريزه و تراكم خنثي ارزان قيمت بدليل سطح بالايي كه با نور در تماس هستند مي توانند مقدار فلير را افزايش دهند .
اگر وجود فلير در عكس تان غيير قابل اجتناب بود ،مي توانيد با ابزار Levels و Contrast كيفيت عكس تان را بهبود ببخشيد .
منابع : http://www.cambridgeincolour.com/tutorials/lens-flare.htm
ترجمه : جابر يزدانخواه كناري
